De drang!

Soms, zoals nu, op dit moment, voel ik in me de drang om achter de computer te gaan zitten en te schrijven. Alleen ik weet niet wat en waarover. Het voelt als een stem in je hoofd die tegen je zegt 'ga zitten en schijf'. Ik ga zitten, ik word in beslag genomen maar er komt niets uit behalve de drang.

Mijn oma, mijn vadersmoeder, had ook die drang. De drang, niet om te schrijven, want ze kon noch schrijven noch lezen, maar de drang om te vertellen, te zeggen of beter gezegd waar te zeggen.

Ik heb haar meegemaakt in Lubumbashi, mijn geboortestad, ergens in het zuiden van wat men tegenwoordig de Democratische Republiek Congo noemt. Mijn oma woonde niet met ons. Zij kwam van haar dorp dat zo'n duizend kilometer verwijderd was van onze stad. Ze kwam bij ons met vakantie. Ze kwam van het dorp in de stad. Wij, kinderen, moesten van haar niets hebben. Zij was een klein vrouwtje uit een minder ontwikkeld dorpje waar auto zien te vergelijken was met landen op de maan. Wij voelde de schande om haar aan onze vriendjes voor te stellen. Wij hadden haar liever thuis voor ons zelf.

Maar de kleine vrouw was niet klein. Zij was groot.

Zij had een drang. Een systematische drang. Een magische drang. Als zij die drang voelde, ging ze praten. Het was niet zij die pratte maar stemmen die via haar tot ons pratten. Stemmen, herkenbare stemmen van opa's, oma's, achteropa's en achteroma's van mijn ouders. Stemmen van hen die heen waren gegaan. Iedere ochtend, voordat we naar school gingen, zette ze ons in een hoekje. Zij ging controleren of onze geest in orde was. Zij ging onze geest reinigen. Als wij van school terug kwamen, kregen we dezelfde controle en dezelfde behandeling.

Wij geloofden haar niet. Wij vonden haar belachelijk. Wij wisten het beter.

In een van die controlesessies ontdekte ze dat een van mijn zussen een ernstig probleem had. Mijn zus was ziek maar geen arts kon vaststellen wat er precies aan de hand was. Mijn oma ging in trans, zij werd bezeten door haar eigenaren, de geesten, zij kwam met een bittere diagnose: mijn zus had een schuld van een vriendennetje. Zij heeft die schuld nooit betaald en nooit willen betalen. Dat vriendinnetje kwam te overlijden. Ik weet niet waar aan. Oma, de kleine vrouw uit het verre onontwikkeld dorpje, met haar gekke geesten, ontdekte dat het vriendennetje ondanks het feit dat ze dood was, toch haar geld betaald wilde krijgen. Ze bleef haar schuld bij mijn zus eisen. Ze bleef mijn zus overal achtervolgen. Ze bleef haar lastig vallen, zonder dat mijn zus dat wist. Zonder dat iemand het wist.

Maar hoe weet je zo iets? Mijn oma wist het. Zij betaalde de schuld voor mijn zus met het echte geld, zij reinigde mijn zus, zij genas mijn zus. Hoe? Dat is interne aangelegenheid.

Dit verhaal doet me denken aan mijn vriend Musah die onlangs overleed. Toen ik een bijeenkomst organiseerde om hem te gedenken, kwam ik erachter hoe de Ghanese cultuur in elkaar zit. Een aantal dagen na de dood van iemand, komen mensen bij elkaar. Er wordt op dat moment onder andere aan iedereen de gelegenheid gegeven om of, schuld te eisen, of schuld te betalen. De nabestanden regelen dit.

De drang van mijn oma is niet mijn drang. Ik kreeg de drang om achter de computer te gaan zitten en te schrijven maar er kwam niets uit. Toch wens ik jullie een fijn weekend.

Pas goed op jezelf. Betaal ook je schulden. Ik heb het niet over belastingen en banken en zo. De onderlinge schulden. Ook de liefde behoort tot de schuld. Doei!